YANĞINDAN MÜHAFİZƏ

Yanğın mühafizə siqnalizasiyası Mühafizə-yanğın siqnalizasiyası və həyəcan sistemləri (mühafizə siqnalizasıyası) hər cür quruluş, bina, obyekt və müəssisələrdə çıxan yanğınları daha başlanğıc mərhələsində müəyyən etmək, binada yaşayanları bu vəziyyətdən xəbərdar etmək, lazımi təhlükəsizlik orqanlarına və yanğınsöndürməyə xəbər vermək məqsədilə yaradılan həm can, həm də mal qorumağa yönəlmiş sistemlərdir. Bütün təhlükəsizlik sistemləri əhəmiyyətli olmasına baxmayaraq yanğının bir binaya və sakinlərinə verəcəyi zərərlər düşündükdə yanğın qəbul etməyin zəruriliyi daha aydın başa düşmək olar.

Habelə məhsullarımız arasında əsas yanğın qəbul etmə sistemi məhsulları ilə yanaşı, ehtiyaca görə yüksək həssaslığa malik aktiv tüstü qavrama cihazları, aktiv qaz qavrama cihazları, motorlu və motorsuz şüa tipi tüstü detektorları, qaz qəbul etmə və nəzarət məntəqələri avadanlıqları, lif-optik istilik qəbul etmə sistemi, müxtəlif hava şəraitinə davamlı xüsusi qavrama avadanlıqları, partlama riski olan bölgələrə xüsusi ex-proof və ya özündən təhlükəsiz cihazlar, ehtiyaca görə fərqli böyüklükdə və attestasiyada panellər, inteqrasiya interfeys sahələri, ehtiyaca xüsusi qaz qavrama detektorları və bənzəri qəbul etmə və nəzarət avadanlıqları yer alır.

Sulu söndürmə sistemi (Sprinkler sistemi) yanıcı maddə, rəf quruluşu olub olmadığı, donma riski olub olmaması, risk qrupu və buna bağlı olaraq tənzimlənən debit, boru montaj marşrutu, zəlzələ bölgəsində olub olmadığı kimi detallar nəzərə alınaraq hazırlanır. Bu istiqamətdə nozul modeli seçilir və nozulun partlayış temperaturu müəyyən olunur. Sprinkler söndürmə sistemlərinin modelinə görə ventil qrupları da tənzimlənir.

Yaş Borulu Sprinkler Söndürmə Sistemləri
Avtomatik sprinkler müəyyən bir su mənbəyinə bağlı olan və içərisində su olan boru sistemlərinə montajı edilmiş yaş borulu sprinkler söndürmə sistemlərində yanğın səbəbilə aşkara çıxan temperaturun təsirilə sprinkler açılır və su yanan maddə üzərinə intensiv şəkildə axır. Yanğın səbəbi ilə artan temperaturun təsiri ilə avtomatik olaraq hərəkətə keçən bu sistemdə suyun yağışa bənzər şəkildə yanıcı maddə üzərinə boşalması təmin edilir.

Quru Borulu Sprinkler Söndürmə Sistemləri
Bu sistemdə boru şəbəkəsinə su təchizatı və boru şəbəkəsi arasında yer alan ventili bağlı saxlayacaq şəkildə təzyiqli hava tətbiq olunur. Ya da bunun əvəzinə azot qazı bu bölgəyə doldurulur. Hava təzyiqi, şəbəkənin giriş hissəsinə yerləşdirilən bir vintillə avtomatik olaraq nəzarət edilir. Yanğın nəticəsində aşkara çıxan istilik, hər hansı bir sprinkleri aktiv vəziyyətə gətirir və boru şəbəkəsi içərisində olan təzyiq sürətlə düşür. Təzyiqin aşağı düşməsi ilə yanaşı quru boru şəbəkəsi girişində yer alan ventil avtomatik açılır və borular su ilə dolaraq, yanğın bölgəsinə doğru hərəkətə keçir. Yaş borulu sprinkler söndürmə sistemlərinin istifadə olunmadığı vəziyyətlərdə, daha aşağı temperaturlu bölgələrdə; Quru borulu sprinkler söndürmə sistemləri istifadə edilir.

Deluge Sprinkler Söndürmə Sistemləri
Yaş və quru borulu sprinkler söndürmə sistemlərinə bənzər bir quruluşda olan Deluge sprinkler söndürmə sistemlərində nəzarət ventili normalda qapalı olur. Ventil ayrı bir yanğın qəbul etmə sistemi vasitəsilə avtomatik olaraq hərəkətə keçərək açılır. Sürətli şəkildə yayılan yanğınların nəzarət altına alınmasında və qısa müddətdə böyük həcmdə suya ehtiyac duyulduğu hallarda üstünlük verilir. Eyni zamanda standart sprinklerin istifadə edildiyi bu sistemdə bütün sprinklerlər açıq vəziyyətdə gözləyir.

Preaction Sprinkler Söndürmə Sistemləri
Deluge sprinkler söndürmə sistemlərinə bənzəyən, ancaq sprinklerin açıq mövqedə olmadığı Preaction sprinkler söndürmə sistemlərində Sprinkler əriyəbilmə xüsusiyyətinə malik olan detallar ya da şüşə ampulalar vasitəsilə qorunur. Nəzarət ventili ön hərəkətli ventil vəzifəsi görür. Yanğın meydana gəlməsi nəticəsində yaranan istiliklə birlikdə ön hərəkət ventili açılır və boru şəbəkəsi su ilə dolur. Bu şəkildə yanan bölgəyə doğru hərəkətə keçir.

Avtomatik yanğın söndürmə sistemləri içərisində yer alan FM 200 qazlı söndürmə sistemləri; Rəngsiz və qoxusuz olması səbəbindən üstünlük verilir. 25 bar təzyiq altında balonlara doldurulan FM200 maye şəklində mühafizə olunur. Geniş şəkildə istifadə edilən FM-200 qazlı söndürmə sistemləri bu qədər tez-tez üstünlük verilməsinin səbəbi tətbiq edildiyi sahəyə hər hansı bir zərər verməməsi və insan sağlamlığını təhdid edici bir tərəfinin olmamasıdır. İçərisində maye halda olan qaz püskürtmə yolu ilə yanıcı sahəyə tətbiq olunur və FM200 qazı buzlaqlar şəklində yanıcı səthi örtərək bir təbəqə yaradır. Halon qazına bənzər bir quruluşda olan FM 200 qazı Halon qazı kimi kimyəvi deyil, fiziki bir yanğın söndürmə sistemidir.

Baş vermiş yanğının daha çox itkiyə səbəb olmaması üçün ən qısa müddətdə söndürülməsi lazımdır. Əks halda yanğının çıxdığı bölgədə olan müxtəlif sistem və şəbəkələr qısa müddət içərisində məhv olur. FM 200 qazlı söndürmə sistemlərinə qısa müddətdə müdaxilə etməsi səbəbilə üstünlük verilir. Yanğın həyəcanının işə düşməsindən sonra, alışdırma sistemi avtomatik olaraq hadisəyə müdaxilə edir və təxminən 8 saniyədə yanan səthə püskürmə prosesi həyata keçirir.

Su, köpük və ya kimyəvi toz tərkibli yanğın söndürmə sistemlərinin tətbiq olunduğu səthlərdə fiziki cəhətdən ciddi zərərlər ortaya çıxır. Bu problem səbəbilə FM200 qazı inkişaf etdirilmiş və tətbiq edildiyi səthdə fiziki zərər buraxmadığı üçün geniş olaraq istifadə edilməyə başlanmışdır. Xüsusilə FM200 qazı ilə müdaxilə edilən sahələrdə yanğın sonrasında hər hansı bir təmizliyə ehtiyac duyulmaması da, bu sistemin geniş olaraq istifadə edilməsindəki ən mühüm amildir. Elektrik cihazların yer aldığı sahələrdə belə, yenə problem yaratmamaqdadır.

FM200 yanğın söndürmə sistemlərinin geniş şəkildə istifadə olunduğu sahələr isə bunlardır; Kompüter Otaqları, Telefon Stansiyaları, İnformasiya Mərkəzləri, Muzeylər, Sənət Qalereyaları, Sistem Nəzarət Otaqları, Generator Bölmələri, Güc Paylama Mərkəzləri, Bank Seyfləri, Kitabxanalar, Disket və Disk kimi Arxivlərin Saxlama Sahələri, Aseton Kimi Alışqanlıq Maye Anbarları və s.

Köpüklü yanğın söndürmə sistemləri ümumiyyətlə yanıcı və maye kimyəvi maddələrin və ya yanacaqların söndürülməsində istifadə edilir. Zülal əsaslı, sintetik əsaslı, spirtə davamlı və film oluşturucu köpük növləri kimyəvi xüsusiyyətlərə görə fərqlilik göstərə bilir. Avtomatik olaraq dizayn ediləbildiyi kimi əllə də yaradıla bilən köpüklü yanğın söndürmə sistemləri yanan bölgəyə dərhal müdaxilə edərək yanğının böyüməsini əngəlləyir.

Köpüklü yanğın söndürmə sistemlərinin əsas xüsusiyyətləri isə bu şəkildədir;

• Oksigenlə yanacaq buxarının təmas etməsinə mane olur.
• Yanacaq səthində əmələ gələn buxarlanmanın qarşısını alır.
• Alovla yanacaq səthini bir-birindən ayırır.
• Yanacaq səthində və ya ətrafında yer alan metal səthlərin soyumasına kömək olur.

Köpüyün təsirli olduğu yanğın növləri isə bunlardır;

• Xam neft yanğınları
• Gazolin yanğınları
• Təyyarə yanacağı yanğınları
• Benzin yanğınları
• Fuel oil yanğınları
• Nafta yanğınları
• Spirtlərdə meydana gələn yanğınlar
• Ketonlarda əmələ gələn yanğın
• Eterlerdəmeydana gələn yanğınlar
• Efirlərdə baş verən yanğınlar
• Karbohidrogen yanğınları
• Polar Solvent yanğınları

İstifadə sahəsi olduqca geniş olan köpüklü söndürmə sistemləri ümumiyyətlə; Təyyarə və vertolyot bunkerlərində, anbarlarda, yanacaqların yükləmə və ya boşaltma keçirildiyi stansiyalarda, boya emalatxanalarında, kimyəvi maddə istehsal edilən və ya da toplanan müəssisələrdə, yanıcı və parlayıcı mayelərin toplandığı sahələrdə, yanıcı və parlayıcı mayelərində dolum sahələrində, zavodlarda, estakadalarda, neft emalı zavodlarında, yat limanlarında və buna bənzər sahələrdə istifadə ediməkdədir. Dərhal müdaxilə və sürətli bir şəkildə nəzarəti ələ almaq xüsusiyyəti səbəbiylə yanıcı səthə qısa müddətdə təsir edir və ehtimal olunan böyük yanğınların da qarşısını alır və eyni zamanda partlayıcı xüsusiyyətli qazların bayıra çıxmasını da əngəlləyir.